* Erşat Hürmüzlü
Irak Türkmenlerinin Millî Bayramı 25 Ocak’tır. Bu Bayram tüm Türkmenleri birleştirerek kutlanmalıdır. Bu bayram günü uluslararası arenada da kaydedilmiş bir tarihtir.
Irak Türkmenlerinin Irak topraklarına ve özel olarak kuzey bölgelere yerleşmesinin en yoğun hamlesi 1055 yılında olmuştur. Sultan Tuğrul beğ, 1055 yılında Hac yolunu tâmir ve güvenliğini sağlamak gerekçesiyle, beraberinde kesif Selçuklu ordusu olduğu halde Irak’a girmek için hazırlandı. Bu arada Buveyhîler Halife Kaim Bi- Emrillah’ın nüfuzunu istismar ederek, Türklerin Irak’a girmelerini engellemek istiyorlardı. Ancak Halife durumun kritik olduğunu idrak etmiş, diğer yandan komutan Basâsiri Mısır’daki Fatimîlerle irtibatta olduğunu öğrenmişti. Tehlikeyi sezen Halife bu yüzden Bağdat’ta hutbenin Sultan Tuğrul adına okutulmasını emretmiş, böylece 15 Ocak 1055 tarihinde dünya işlerinden vazgeçtiğini, sadece dinî liderliğini korumakla iktifâ ettiğini bildirmiştir. Bu tarihten 10 gün sonra, yani 25 Ocak tarihinde Sultan Tuğrul Beğ Bağdat’a girmiş ve büyük bir merasimle karşılanmıştır.[1]
1516 yılında yani bu tarihten 461 yıl sonra Halifelik’te Osmanlı hanedanına geçerek Yavuz Sultan Selim’in bütün Müslümanların halifesi olduğu kayde değer diğer bir geşlişme olarak tarihe geçti.[2]
Türkmenlerin Yerleşmesi
25 Ocak 1055 tarihinde başlayan Türkmen yerleşimi Irak Selçukluları, Musul Atabeyleri (Zengiler), Kerkük Türkmen Beyliği, Karakoyunlu (Baranlı) Devleti, Akkoyunlu(Bayındırlı) Devleti ve daha sonra uzun süren Osmanlı Devleti eyaletleri olarak devam etmiş ve günümüze kadar bu toprakları yurt edinmiştir. Görüldüğü gibi bu kurucu beylerin ve toplulukların Sünnî veya Şiî olmalarına bakmadan birlik ve beraberlik içinde devletleşmişlerdir.
Bu tarihin Uluslararası camia’da kaydedilişi
Irak Türkmenlerinin siyasî harektei 1920’lerden başlamış ve küçük gruplar halinde de olsa örgütlenmeyi bırakmamışlardır. 1957 nüfus sayımı sırasında Türkmenlere karşı olan tacizler onları örgütlenmeye yönlendirmişti. Özel olarak gençlik hareketleri ve öğrenci gruplarının kurdukları gizli örgütler yerel düzeyde kalmıştır. 1959 Kerkük katliâmı yeni bir çığır açmış, Bağdat’ta resmi izinler alınarak 1960 yılında kurulan Türkmen Kardaşlık Ocağı Irak Türkmenlerin sesi olmaya başlamış, bir yıl sonra yayına başlayan Kardeşlik Dergisi imkanlar dahilinde Türkmenlerin siyasî söylemini birleştirmeye yönelmiştir. Yetmişli ve seksenli yıllarda millî duygulara sahip gençlerin bazı örgütler kurması Irak rejimini tedirgin etmiş ve Irak Türkmenlerinin idealist gençleri idam sehpalarına gönderilmiş, büyük bir bölümü de sürgün hayatını yaşamaya başlamıştı.
Yurt dışında dış dünyaya açılan bir hareket, Ankara’da kurulan Irak Millî Türkmen Partisi’nin örgütlenmesiyle başlamıştır. 1988 yılında kurulma çabalarının başladığı biliniyorsa da ilk kurultayını Ekim 1990 yılında Ankara, Etap otelde yapan parti’nin kurucuları, Irak’ın kurtuluşu ve Kerkük gibi bir ortamda tekrar örgütleninceye kadar Parti’nin manevi lideri ve Başkanının Şehit Nejdet Koçak olduğunu ve Genel Sekreteliğin Dr. Muzaffer Arslan tarafından yürütüleceği doğrultusundaki önerimizi oy birliğiyle kabul etmiş ve ertesi gün yapılan 1. Kongrede ilan etmiştir.
1991 Mart ayı sonlarında yaşanan ve Türkmenleri derinden yaralayan hadiselerde, Türkiye’ye göç eden on binlerce Irak Türkmeni ile ilgilenmek o zamanın sivil toplum kuruluşu Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği ile Irak Millî Türkmen Partisi’ne kalmıştı.
Tam bu sıralarda Hollanda- Hague şehrinde uluslararası bir kuruluş olan UNPO kurulmuştu.[3] Kurum 11 Şubat 1991 tarihinde resmen kurulmuş ve Irak Türkmenlerini de temsilen adı geçen parti gereken müracaatları yaparak 6 Ağustos 1991 tarihinde Irak Türkmenlerinin kaydı yapılmıştır. Dr. Muzaffer Arslan ilk toplantılara katılmış, bilahare Partinin Merkez Karara kurulu üyesi Dr. Suphi Saatçi, ABD’de Irak Türkmenlerinin Türk- Amerikan Dernekleri Federasyonuna katılımı için uğraş veren Dr. Şahin Nakip toplantılarda Irak Türkmenlerini temsil etmişlerdir. Son yıllarda İngiltere’de millî davayı temsil eden, uzun bir müddet Irak Türkmen Cephesinin temsilciliğini ve şu anda Avrupa Türkmeneli Dernekler Federasyonunun başkanlığını yapan Sündüs Abbas Hanımefendi toplantılara zenginlik katmıştır.
1991 yılında Irak Türkmenlerinin mavi bayrağı ve 25 Ocak olarak Türkmenlerin Millî Bayramı kaydedilmiştir. Ne yazık ki son zamanlarda UNPO’ya karşı vecibe olan katılım ödemeleri ve güncellemeler yapılmadığı içini bu topluluk pembe renkle belirtilen “Orijinal Üyeler” içinde henüz yer almamaktadır.
Niçin 25 Ocak
Millî bayramlar bir milletin tarihini, mücadelesini ve birlikteliğini simgeler. Bazı siyasî hareketlerin kutladıkları ve son 15-20 yılı yansıtan hatıra günlerini saygıyla karşılamak lazım. Ancak tüm milleti kucaklayan bayram kutlamaları birleştirici ve coşkulu olmalıdır.
Zaman zaman arkadaşlarımıza, dostlarımıza söylüyoruz. Millî bayramımız bize Sultan Mehmet Tapar’ları, İmaddedin Zengi’leri, Kıpçakları, Kara Yusuf’ları, Uzun Hasan’ları, İzzet Paşa’ları, İnayet Efendi’leri, Reşit Âkif’leri, Hayrullah Efendi’leri, Âta Hayrullah’ları, Kasın Neftçi’leri, Abdullah Abdurrahman’ları, Rıza Demirci’leri, Âdil Şerif’leri, Nejdet Koçakları ve doksanlı yıllardan sonra, günümüze kadar şehadet mertebesine erişen canlarımızı hatırlatmadıkça yapmacık kalır.
Bu bakımdan tüm siyasî kuruluşlarımızı, sivil toplum örgütlerimizi, Federasyonlarımızı ve kanaat önderlerimizi bu fikri kucaklayarak gelecek nesillerimize aktarmaya davet ediyoruz.
25 Ocak millî Bayramımızdır ve geniş çaplı olarak kutlanmalıdır.
[1] Bu konunu detaylarını tarih kitaplarında, ve tarafımızdan yayınlanan “ Irak’ta Türkmen Gerçeği” kitabımızda görebilirsiniz. Kerkük Vakfı Yayınları, İstanbul, Mart 2006
[2] Osmanlı Hanedanının 9. Padişahı olan Yavuz Sultan Selim 29 Ağustos 1516 tarihinde Müslümanların 88. Halifesi unvanını almıştır.
[3] Unrepresented Nations and Peoples Organization, Birleşmiş Milletlerde temsil edilmeyen toplulukların demokratik haklarını savunan bir kuruluştur.
